Het interpreteren van de feiten: het Nederlands-Indonesische conflict tussen 1945-49 was niet zwart-wit!

Er is nog veel onduidelijk als het gaat om het Nederlands-Indonesische conflict tussen 1945-1949. Nederlanders noemen deze periode meestal de Indonesische dekolonisatie-oorlog terwijl Indonesiërs het over de onafhankelijkheidsoorlog hebben.

Als we de [Indonesische] schoolboeken – van de basisschool tot aan de universiteit – erop naslaan zien we dat de leerstof erg zwart-wit is wat betreft de talloze historische gebeurtenissen die beide landen verbind. De Nederlanders vertegenwoordigen altijd het slechte, ze staan altijd aan de verkeerde kant terwijl de Indonesiërs standaard neergezet worden als heldhaftige strijders. Toch blijkt de historische relatie van Indonesië met het land van de tulpen niet zo zwart-wit te zijn als altijd is gedacht.

Helaas is de jonge generatie Indonesiërs alleen bekend met dit zwart-wit beeld waarin de Nederlanders de kolonialen zijn. Precies deze aannames staan ter discussie tijdens een bijeenkomst op zaterdag 15 april 2017 genaamd: ‘Het Nederlands-Indonesische conflict (1945-1949) in de ogen van de huidige generatie’, gehouden in het Proclamatie Museum in de wijk Menteng, Centraal Jakarta.

“Geschiedenis is niet zwart-wit. Niet alle Nederlanders waren slecht, ook is de Indonesische kant niet altijd de juiste. Desalniettemin is dit hoe de jonge generatie denkt,” zegt Hendi Jo, een van de sprekers tijdens de bijeenkomst. “Vierduizend soldaten van de Nederlandse troepenmacht (bestaand uit vrijwilligers en dienstplichtigen) weigerden naar Indonesië te gaan. Blijkbaar begrepen zij waar dit om te doen was en dat zij tegen een volk moesten vechten dat al vrij was,” voegt hij toe.

Verder vertelde Hendijo dat de Nederlandse soldaten die wel gingen in feite slachtoffers zijn van de Nederlandse politiek. Na de Tweede Wereldoorlog was de Nederlandse regering geobsedeerd door kapitalisme toen ze probeerden om de Indonesische kolonie weer terug te krijgen nadat ze die in 1942 verloren hadden aan Japan. “Van de Nederlandse militairen die gestuurd werden naar Indonesië, zijn er ook die deserteerden, bijvoorbeeld Poncke Princen. Hij had het lef om op zijn eigen mensen te schieten nadat hij zich bij de TNI had aangesloten,” legt Hendi uit.

De Nederlanders die hier kwamen verschilden eigenlijk niet van ons Indonesiërs. Ook zij hadden een hart en geweten, ze hadden net zo goed een menselijke kant. Ze zijn in feite slachtoffers geworden van de Nederlandse politiek,” vervolgt Hendi.

Dat Nederlandse soldaten inderdaad geweld gebruikt hebben tegen burgers is altijd ontkent door de Nederlandse regering. Denk aan de acties in Zuid-Sulawesi, Bekasi, Padang, Rengat en uiteraard in Rawagede. “Inderdaad zijn deze zaken [lang] genegeerd, Nederland zit nog steeds in de ontkenningsfase. Over wat [een aantal Nederlandse militairen hebben gedaan] in Indonesië tijdens de ‘politionele acties’ denkt de gemiddelde Nederlander [nog steeds] dat het wel meeviel,” legt journalist en geschiedenisonderzoeker Marjolein van Pagee uit, zij is ook een van de sprekers tijdens de discussie. “De geschiedenis van het kolonialisme is slechts een voetnoot in Nederland terwijl ik er persoonlijk van overtuigd ben dat het eerder het fundament vormt, een bouwsteen van ons land. Dat [aspect] wordt over het algemeen genegeerd,” stelt ze.

Toch moeten we ook niet vergeten dat sommige Indonesische vrijheidsstrijders, van de verschillende gevechtsgroepen (laskar) en de TKR (later de TNI), eveneens gewelddadigheden pleegden. In de geschiedenisboeken wordt de periode tussen eind 1945 en begin 1946 meestal aangeduid als de ‘Bersiap Periode.’ Een tijd waarin Nederlanders en Indo’s op veel plaatsen vervolgd en afgeslacht werden. Inclusief degenen die van spionage verdacht werden, als ook de mensen die eerder voor de Nederlanders hadden gewerkt,

Ook in Sidoarjo, Oost-Java, werd het al snel een hel voor veel Nederlanders en Indo’s. Een van de Bersiap slachtoffers in Sidoarjo is bijvoorbeeld de vader van Wieteke van Dort. De zangeres die bekend is van het lied: “Geef Mij Maar Nasi Goreng”.

“We moeten bereid zijn om alles wat in onze geschiedenis gebeurd is te accepteren. In tijden van oorlog is het normaal als militairen op elkaar schieten, toch is het maken van burgerslachtoffers duidelijk iets anders,” voegt Hendi Jo toe.

Over de periode 1945-1949 moeten we toegeven dat niet alleen de Nederlanders extreem geweld hebben gebruikt en oorlogsmisdaden hebben gepleegd. Aan beide kanten moeten we dingen erkennen en vooral ver weg blijven van de politiek zodat we zullen begrijpen dat de geschiedenis tussen Nederland en Indonesië niet zo zwart-wit is als we altijd hebben gedacht,” aldus Hendi Jo.

[Dit artikel werd oorspronkelijk in het Indonesisch gepubliceerd en is vertaald in het Engels door Randy Wirayudha. Stuur ons een e-mail als u denkt de vertaling te kunnen verbeteren: info@historibersama.com]