Brief in een gebruikt melkblik
Winternachten, 18 januari 2020, Den Haag, © Angelina Enny
—
Hallo,
Wanneer je deze brief ontvangt, die ik in een gebruikt melkblik heb gestopt, geef hem dan alsjeblieft aan wie het aangaat, mijn moeder dus. Ik weet heus wel dat ik geen melkblikken in zee moet werpen. Misschien kun je binnenkort eens langskomen – ik schrijf het adres op de achterkant van het blik – om me te vertellen dat je de brief aan mijn moeder hebt gegeven, en dat je het blik op de juiste plek hebt weggegooid, want volgens mevrouw Salimah, mijn juf, kan afvalblik de oceaan vervuilen en vissen ziek maken. Vergeef me alsjeblieft, maar ik wil zo graag met mijn moeder praten en ik weet niet hoe ik haar deze brief anders moet toesturen. Goed, je mag hem wel even lezen want ik weet bijna zeker dat jij deze brief uiteindelijk aan mijn moeder gaat overhandigen.
Lieve moeder, die ik zo erg mis,
Gisteren was het mijn verjaardag. Sinds jij weg bent, vertelt opa me elke verjaardag sprookjes. Afgelopen jaar vertelde opa over de omzwervingen van de beroemde koningszoon, de bodhisattva Sutasoma. Dit jaar vertelde grootvader over de legendarische vogelgod Garuda, en hoe hij zijn moeder hielp.
Op een middag, nadat hij op het erf de garnalen in de zon te drogen had gelegd, riep grootvader mij. Ik was net Bu Darmi aan het helpen de trassi als blokjes te verpakken. De trassi van Bu Darmi verkoopt als warme broodjes. De week ervoor kwamen een paar in bruine uniformen geklede mensen uit de stad en stelden Bu Darmi vragen, over hoe zij haar trassi maakte. Aan opa vroegen ze niets. Maar dat vond opa niet erg, want een visser hoeft enkel maar de juiste garnalen te vangen, niet allerlei vragen te beantwoorden. De stadsmensen gaven Bu Darmi geld om haar trassi in westerse landen te verkopen. Daarom maakt Bu Darmi nu heel veel trassi en help ik haar kleine blokjes te maken van de trassi. Ik begin meteen als ik uit school kom, al gaan mijn handen ervan stinken, en al trekt die lucht ook in het hemd van mijn schooluniform, zodat de volgende dag mijn klasgenoten hun neus dichtknijpen en me uitschelden: “Trassikind!”
Een trassikind te zijn is niet zo erg, vind ik, ik ruik toch ook naar trassi. Wat ze zeggen is waar. Ik ben er zelfs blij mee dat ze een nieuwe bijnaam voor me hebben als ‘anak terasi’. Vroeger riepen ze me ook na: “Weeskind!” Dat maakte me heel verdrietig want het is niet waar. Ik heb wel een moeder. Ik zal ze bewijzen dat ik een moeder heb. Dus als je deze brief krijgt, Moeder, schrijf dan alsjeblieft een antwoord en geef het mee aan degene die jou deze brief heeft gegeven (ik heb ons adres op de achterkant van het melkblik geschreven).
Oh ja, Mama, ik wilde je nog iets vertellen over dat sprookje van opa over Garuda. Nou, de moeder van Garuda, een godin genaamd Dewi Winata, verloor een weddenschap van Dewi Kadru. Ze hadden gewed welke kleur de staart van het paard, dat uit de Melkzee zou komen, zou zijn. Dewi Winata zei wit (wat ook zo was), maar die bedrieglijke Dewi Kadru had de kleur van de paardenstaart in zwart laten veranderen. Dus verloor Dewi Winata en werd ze de slavin van Dewi Kadru. Eerst begreep ik niet zo goed wat dat was, een slaaf, maar opa zei dat dat het betekende dat de moeder van Garuda alle wensen en bevelen van Dewi Kadru moest opvolgen, ook dat ze bijvoorbeeld op haar honderd kinderen moest passen. Mama, wist je dat die kinderen van Dewi Kadru slangen waren? Moet je je voorstellen hoe Dewi Winata op honderd slangen moest letten. Dat was vast heel moeilijk. Garuda had medelijden met zijn moeder als slavin van Dewi Kadru en hij wilde haar bevrijden. Hij moest het levenswater zien te vinden want dat heilige water wilde Dewi Kadru als beloning ontvangen. En zo begon Garuda zijn zwerftocht door de godenwereld. Hij beloofde de god Vishnu dat hij zijn rijdier zou worden als hij het levenswater te pakken kon krijgen. Uiteindelijk slaagde Garuda erin zijn moeder uit de slavernij van Dewi Kadru te bevrijden. Al vraag ik me af of dat wel zo’n happy end is, omdat Garuda immers moest werken als rijdier van Dewa Vishnu in ruil voor zijn moeder’s vrijheid. Komt dat niet op hetzelfde neer? Maar misschien vond Garuda dat niet zo’n probleem, en ik ook niet. Het belangrijkste is dat ze weer samen waren.
Toen grootvader was uitverteld, begon ik te denken dat ik misschien hetzelfde als Garuda kan doen om jou te bevrijden, Mama? Opa zegt dat je in een land ver weg werkt. Moet jij ook de hele tijd werken, net als Dewi Winata, zodat je nooit eens vrij kunt nemen om terug naar huis te komen? Ik verlang zo naar je, Moeder. Ik mis hoe je me wiegde. Ik hoor je stem, zoals die klonk toen je elke avond dit slaapliedje voor me zong:
Tak lelo-lelo-lelo ledhung
Wees maar stil, prinsesje, huil niet langer
Mijn lieve meisje
Als je huilt, word je minder mooi
Ik hoop dat je leven eervol mag zijn
En dat jij een belangrijke vrouw mag worden
Die haar ouders’ naam eer aandoet
Een voorvechtster van het volk
Moeder, ik zal zijn als Garuda, die volhardend naar het levenswater bleef zoeken om jou vrij te kopen, al weet ik niet waar ik het kan vinden. Ik zal het de mensen die ik tegenkom vragen. Ik zal het zeker vinden, en ik hoop dat jij je het geduld kunt veroorloven te wachten totdat wij elkaar weerzien, totdat wij weer samen zijn.
Ik mis je,
Je dochter.
—
© Angelina Enny
[Vertaald uit het Bahasa Indonesia by Sven Aalten]