De Nederlandse excuses slaan nergens op

Ady Setyawan van Roodebrug Soerabaia eist de teruggave van 4,5 miljard gulden die Indonesië aan Nederland betaald heeft

Harian Disway, 21 februari 2022, Tekst: Noor Arief Prasetyo-Salman Muhiddin Vertaling: Marjolein van Pagee

Minister-president Mark Rutte bood zijn excuses aan tegenvoer het Indonesische volk voor het gebruik van extreem geweld tijdens de Indonesische Nationale Revolutie (1945-1949). Ady Setyawan, oprichter van Roodebrug Soerabaia Vereniging en lid van Histori Bersama (een online platform over koloniale geschiedenis in het Indonesisch, Nederlands en Engels) stelt dat alle [Nederlandse] excuses nergens op slaan.

“Het is allemaal onzin!” verklaarde Ady gisteren (20/2). Terwijl de meeste Indonesiërs blij zijn met de excuses van de Nederlandse premier, is Ady een heel andere mening toegedaan.

De excuses van de Nederlandse premier hebben te maken met een onderzoeksproject dat vier jaar heeft geduurd. Het project kreeg een onderzoeksbudget van 4,1 miljoen euro. De drie Nederlandse instituten die het onderzoek uitvoerden zijn: het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH).

Projectleider prof. dr. Gert Oostindie zei dat Nederlandse soldaten, rechters en politici allemaal het systematische gebruik van extreem geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog tolereerden en verzwegen.

Ady onderstreept het gebruik van de term “extreem geweld”. Volgens hem wordt de term gebruikt als een manier om het koloniale aspect van de misdaden te verbloemen en kolonialisme te normaliseren.

De term werd gebruikt door Rémy Limpach (werkzaam voor het NIMH) in zijn proefschrift uit 2016. Hij definieert extreem geweld als ‘massaal geweld’. In zijn boek beschrijft hij “extreem geweld” als fysiek geweld dat buiten reguliere gevechtssituaties is toegepast op burgers of ongewapende strijders nadat ze zijn gevangengenomen of zich hebben overgegeven. De toepassing van dergelijk extreem geweld vond meestal plaats zonder dat er een militaire noodzaak was en zonder een duidelijk militair doel.

Maar het gebruik van de term extreem geweld impliceert dat er ook ‘regulier geweld’ was. Bijvoorbeeld een bomaanslag op een dorp waar [Indonesische] vrijheidsstrijders zich verstopten valt onder regulier geweld. Met andere woorden, dat geweld was acceptabel.

Alle gevechtsoperaties die werden ingezet ter behoud van de kolonie, beschouwen zij ook als normaal geweld. Dat is niet extreem.

“Het is gewoon een truc”, zegt Ady, de schrijver van het boek Kronik Pertempuran Surabaya (Kroniek van de Slag om Surabaya). Hij las verschillende Indonesische nieuwsartikelen die in de val zijn getrapt en de excuses voor waar aannemen. In de meeste artikelen valt te lezen dat Nederland excuses heeft aangeboden voor de kolonisatie van Indonesië.

Nederland werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door Duitsland gekoloniseerd. In het algemeen praten Nederlanders heel negatief over de Duitse bezetting en zien dit als mensenrechtenschending.

De Duitsers vielen in 1940 Nederland binnen en bombardeerden de stad Rotterdam tot puin. Omdat de Nederlandse troepen niet strijdvaardig waren, wisten ze hun land slechts voor zes dagen te verdedigen tegen de Duitsers.

Terwijl de Nederlanders te lijden hadden onder Hitler’s regime, begonnen zij zich steeds meer zorgen te maken over het feit dat de koloniën onafhankelijk wilden zijn. Hoewel de Nederlanders het zelf niet fijn vonden om gekoloniseerd te worden [door de Duitsers], weigerden ze het koloniseren van [Indonesië] op te geven nadat de geallieerden de Tweede Wereldoorlog hadden beslecht. “Tot op de dag van vandaag is Nederland nog steeds racistisch bezig. Hun mentaliteit tegenover ons [Indonesiërs] is nooit veranderd”, zegt Ady.

Sterker nog, in 1949, toen ze eindelijk accepteerden dat Indonesië een onafhankelijk land was, eisten de Nederlanders zelfs een betaling voor de soevereiniteit van de Republiek Indonesië. Het gaat om een bedrag van 4,5 miljard gulden. Aanvankelijk hadden ze zelfs 6,5 miljard gulden geëist.

Het is dus heel gek dat Indonesië, verwoest door de Nederlandse militaire agressie, moest boeten.

Daarnaast ontving Nederland financiële hulp in de vorm van leningen uit het Amerikaanse Marshall Plan (1948-1951) ter waarde van 1,128 miljard dollar. De snelheid van de Nederlandse wederopbouw (gebaseerd op de Marshallhulp én de Indonesische betalingen) werd door de Fransen le miracle hollandais genoemd.

Toch kan Ady niet begrijpen waarom de Nederlanders zich zo koppig tonen ten opzichte van Indonesië. Toen Suriname op 25 november 1975 onafhankelijk werd betaalde Nederland aan Suriname een bedrag van 1,5 miljard gulden. “Ik kan deze verontschuldiging niet als oprecht aanvaarden. Laat ze die 4,5 miljard gulden aan ons terugbetalen”, aldus Ady.

Na de Tweede Wereldoorlog eiste Nederland ook compensatie van Duitsland. Duitsland betaalde meer dan 120 miljard euro voor de genocide op het Joodse volk. Dit staat in schril contrast met het afpersen van Indonesië.

Ady weet dat er ook Indonesische onderzoekers betrokken zijn geweest bij het door de Nederlandse overheid gesponsorde onderzoek. “Wie waren er precies bij betrokken? Hoe komt het dat we niets van hen horen?” vraagt Ady zich af.

Het zou heel problematisch zijn als Nederland het onderzoek als excuus gaat gebruiken met als argument dat Indonesië het onderschrijft. Los van de uitkomst, de indruk wordt nu gewekt alsof Indonesië de excuses heeft aanvaard.

—